Τα βουνά της Κύπρου φιλοξενούν κάποιες από τις πιο ιδιαίτερες βυζαντινές εκκλησίες στον κόσμο, μερικές καλά κρυμμένες στα βουνά της περιοχής του Τροόδους. 10 από αυτές τις εκκλησίες, διακοσμημένες με εντυπωσιακές τοιχογραφίες, είναι αναγνωρισμένες ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
H προσφορά της Κύπρου στην Παγκόσμια Κληρονομιά της UNESCO
Λόγω της στρατηγικής της θέσης στην Ανατολική Μεσόγειο, η Κύπρος έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη τεράστιου πολιτιστικού πλούτου (για το μέγεθός της), που μεταφράζεται σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους. Με σκοπό να διαφυλάξει την σημαντικότητά των μνημείων της, το 1975, η Κυπριακή Δημοκρατία υπέγραψε την Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς. Από το 1980, τρείς Κυπριακές τοποθεσίες κατέχουν μια θέση στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO: η Πάφος (ναι, ολόκληρη η Πάφος), οι Βυζαντινές Εκκλησίες του Τροόδους και πιο πρόσφατα, η Χοιροκοιτία). Αξίζει να σημειωθεί πως η Κύπρος ήταν από τις πρώτες χώρες που έγραψαν μνημεία στον εν λόγω κατάλογο.
Οι Βυζαντινές Εκκλησίες του Τροόδους
Σε 10 διαφορετικά μέρη στην καρδιά του Τροόδους, οι εκκλησίες αυτές αποτελούν μαζί μια σημαντική συλλογή θρησκευτικών κτισμάτων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι σπάνιες τοιχογραφίες τους, φανερώνουν την εξέλιξη της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής τέχνης στην Κύπρο. Οι μοναδικές ξύλινες στέγες που στο εσωτερικό τους καλύπτουν τρούλους είναι σημείο κατατεθέν και παραμένουν μοναδικές στην περιοχή του Τροόδους.
Παρά την λιτή εξωτερική αρχιτεκτονική, το εσωτερικό των Εκκλησιών αυτών κοσμείται από εξαιρετικές τοιχογραφίες, εμπνευσμένες από την Βυζαντινή, Κυπριακή αλλά και Δυτικοευρωπαϊκή τέχνη.
Οι δέκα Κυπριακές Εκκλησίες της UNESCO είναι¨
- Άγιος Νικόλαος της Στέγης – Κακοπετριά
- Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή – Καλοπαναγιώτης
- Παναγία Φορβιώτισσα (Ασίνου) – Νικητάρι
- Παναγία του Άρακα – Λαγουδερά
- Παναγία του Μουτουλλά – Μουτουλλάς
- Αρχάγγελος Μιχαήλ – Πεδουλάς
- Τίμιος Σταυρός – Πελένδρι
- Παναγία Ποδιθού – Γαλάτα
- Τίμιος Σταυρός Αγιασμάτι – Πλατανιστάσα
Άγιος Νικόλαος της Στέγης στην Κακοπετριά
Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης στην Κακοπετριά είναι ο μοναδικός σωζόμενος Βυζαντινός μοναστηριακός ναός του 11ου αιώνα στην Κύπρο. Ενώ σήμερα λειτουργεί ως ξωκλήσι, μέχρι τον 18ο αιώνα λειτουργούσε ως μοναστήρι.
Άγιος Ιωάννης Λαμπαδιστής στον Καλοπαναγιώτη
Βρίσκεται στην Κοιλάδα της Μαραθάσας και συγκεκριμένα στο γραφικό χωριό Καλοπαναγιώτης. Η μονή είναι κτισμένη στην Ανατολική όχθη του ποταμού που χωρίζει το χωριό, ενώ η στέγη της μονής φαίνεται από σχεδόν όλο το μήκος του χωριού που είναι χτισμένο στον απέναντί λόφο. Ο κεντρικός ναός (καθολικό) είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ηρακλείδιο και ανάγεται στον 11ο αιώνα.
Αρχάγγελος Μιχαήλ στον Πεδουλά
Η εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ που βρίσκεται στον Πεδουλά, χτίστηκε το 1474 από τον Ιερέα Βασίλειο Χάμανδο.
Παναγία της Ποδύθου στην Γαλάτα
Το μοναστήρι της Παναγίας της Ποδύθου βρίσκεται κοντά στο Γαλάτα και χτίστηκε το 1502. Η εκκλησία, αφιερωμένη στη Θεοτόκο Ελεούσα, έχει ορθογώνιο σχήμα και ημικυκλική αψίδα. Οι τοίχοι της είναι χτισμένοι με ακατέργαστους λίθους και λάσπη.
Παναγία του Μουτουλλά
Η εκκλησία της Παναγίας στον Μουτουλλά χτίστηκε το 1280. Ο ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο των ξυλόστεγων εκκλησιών που βρίσκονται στο Τροόδος. Ο νάρθηκας του ναού δεν ανήκει στο αρχικό χτίσμα αφού προστέθηκε τον 16ο αιώνα.
Παναγία της Ασίνου στο Νικητάρι
Γνωστή και ως Φορβιώτισσα, η Παναγία της Ασίνου στο Νικητάρι χτίστηκε τον 12ο αιώνα. Το όνομα Φορβιώτισσα πιθανόν προέρχεται από το φυτό ευφόρβια. Η εκκλησία ήταν καθολικό μοναστηριού που εγκαταλείφθηκε τον 18ο αιώνα.
Παναγία του Άρακα στα Λαγουδερά
Η εκκλησία της Παναγίας του Άρακα βρίσκεται κοντά στο Λαγουδερά και χτίστηκε τον 12ο αιώνα. Το όνομα «Άρακος» μπορεί να προέρχεται από το φυτό αρακάς ή τη λέξη «ιέρακας» (γεράκι).
Τίμιος Σταυρός του Αγιασμάτη στην Πλατανιστάσα
Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτη βρίσκεται κοντά στην Πλατανιστάσα και χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα. Το όνομα «Αγιασμάτι» πιθανόν προέρχεται από την περιοχή Αγιασμάτι της Μικράς Ασίας. Η εκκλησία εγκαταλείφθηκε τον 18ο αιώνα.
Τιμίος Σταυρός στο Πελένδρι
Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι χτίστηκε τον 12ο αιώνα.. Η εκκλησία έχει υποστεί πολλές επεμβάσεις και είναι γνωστή για τις τοιχογραφίες της, που χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα.
